نهضت عاشورا و عملکرد حضرت زینب سلام الله علیها
نقش زینب(ع) پس از نهضت عاشورا
رسالت اصلی حضرت زینب پس از عاشورا بود و بر همین اساس است که او را «پیام آور نهضت حسینی» نام نهادند. پس از واقعه عاشورا، کاروان اهل بیت(ع)، یک شب در کربلا ماند. در روز یازدهم محرم، زینب(ع) در حالی که فرزندان و زنان خاندان رسول الله علیها السلام در چنگال چکمه پوشان مزدور و خون آشام حزب اموی گرفتار بودند، با اجبار و اکراه، کربلا را ترک کرد.
در کوفه و دربار ابن زیاد، زینب چنان رشادت و صلابتی از خود نشان داد که همه گمان کردند علی(ع) به کوفه بازگشته است. خطبه های آتشین او، بوی سخنان حضرت علی(ع) را می داد و جان های کوفیان را می سوزاند. (ابن طاووس، 1385، 201) حضرت زینب کبری(ع) در خطبه های خویش، بارها به مسئله امامت و ولایت اشاره نمود و حفظ و پاسداری از آن را لازم شمرد. او با خواندن آیات قرآن، یزید و حزب اموی را خوار و نابود کرد و کارنامه سیاه امویان را بر همگان آشکار ساخت. (جوادی، 1360، 160) حضرت زینب(ع) به مردم کوفه و شام فهماند که رهبری اسلام در اختیار فردی منحرف و خاندانی ناپاک است و جایگاه امامت و ولایت، شایسته اهل بیت است. آنچه در خطبه های زینب(ع) تجلی یافت، افشاگری و اعلام حق خاندان امامت بود. مردم در بهت و حیرت فرورفتند و دشمنی را که سال ها به دروغ و نیرنگ، خاندان امام علی(ع) را دور از قرآن و اسلام معرفی کرده بود، رسوا ساخت(قائمی، بی تا، 362) و همگان را متوجه حق و باطل نمود. (بهشتی، 1385، 125) خطبه ها و سخنرانی های حضرت زینب(ع)، چنان تأثیرگذار بود که بر امویان نیز اثر نهاد و حزب سلطه که از افشاگری و نتایج او می هراسید، مجبور به احترام ظاهری به اهل بیت(ع) شد. (مغنیه، بی تا، 259)
زینب(ع) فریادِ درگلومانده حسین(ع) در تاریخ شد؛ فریادی که جهانیان را به تلاطم افکند و پایه های ظلم و استبداد را درهم افکند و نیرنگ و خدعه های دشمنان را برای تضعیف و محو جایگاه امامت و ولایت، نقش بر آب ساخت.
بنابر این امامت و ولایت، اصلی لازم برای هر جامعه و مکتب است و تمامی مذاهب اسلامی، بر اهمیت و لزوم آن تأکید داشته اند. در مذهب تشیع، این موضوع اهمیت بیشتری دارد و از اساسی ترین پایه های این مکتب به شمار می آید، به گونه ای که تشیع بدون امامت، غیر قابل پذیرش است و فلسفه وجودی و سیاسی این مذهب، در امامت و ولایت تبلور یافته است.
اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، نگاهبانی از دین اسلام و هدایت جامعه را زیر لوای امامت و ولایت تحقق پذیر می دیدند و در دفاع از آن، تمام کوشش خود را به کار بستند.
حضرت زینب کبری(ع)، بانوی بزرگ کربلا و یاور امامان زمانه خویش نیز در طول زندگی، همواره از این مقام رفیع پشتیبانی نمود. ایشان در تمامی ابعاد ولایت مداری، معرفت امام، تسلیم بی چون وچرا بودن، معرفی و شناساندن ولایت، فداکاری در راه آن و… سرآمد زمانه خویش است. رسالت زینب(ع) در دفاع از مقام امامت و ولایت در واقعه عاشورا و پس از آن تجّی یافت. ایشان با صبر، مقاومت، شجاعت، صلابت، دلاوری و بیان خطبه های آگاهانه، افکار خفته را بیدار کرد و پیام شهادت سیدالشهدا(ع) و یارانش را به عالمیان رساند.